Παράδοση, Ιστορία &
Ζωντανή Κοινότητα
Στην καρδιά του Πάρνωνα, οι Καρυές αφηγούνται αιώνες ιστορίας, από τις αρχαίες Καρυάτιδες και τους τοπικούς θρύλους έως τις σύγχρονες γιορτές και δράσεις. Η πολιτιστική κληρονομιά, η φιλοξενία και η αίσθηση κοινότητας παραμένουν ζωντανές, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και προσφέροντας σε κάθε επισκέπτη μια αυθεντική εμπειρία.
Η πολιτιστική ζωή των Καρυών είναι ζωντανή και πολύχρωμη: πανηγύρια, χοροί, παραστάσεις και εκθέσεις γεμίζουν το ημερολόγιο. Η τέχνη και οι παραδόσεις συναντούν τη σύγχρονη δημιουργία, κρατώντας το πνεύμα του χωριού πάντα ενεργό.
Η καρδιά των Καρυών χτυπά μέσα από τους ανθρώπους της. Μια δεμένη κοινότητα που διατηρεί τα έθιμα, μοιράζεται στιγμές και καλωσορίζει τον επισκέπτη με ανοιχτές αγκαλιές, προσφέροντας γνήσια φιλοξενία και ζεστασιά σε κάθε συνάντηση.
Οι Καρυές κουβαλούν αιώνες μνήμης, από την αρχαιότητα και τις περίφημες Καρυάτιδες έως τα νεότερα χρόνια. Μνημεία, εκκλησίες και πέτρινα σοκάκια αφηγούνται ιστορίες ανθρώπων που άφησαν το αποτύπωμά τους στον τόπο.
Ανακαλύψτε μνημεία, ναούς και ιστορίες που διατηρούν ζωντανή την ταυτότητα των Καρυών μέσα στον χρόνο.
Ζήστε την καθημερινότητα της κοινότητας, με γιορτές, παραδόσεις και φιλοξενία που αγκαλιάζει κάθε επισκέπτη.
Οι Καρυές Λακωνίας αποτελούν έναν μοναδικό πολιτιστικό προορισμό όπου η παράδοση ζει μέσα από τα πανηγύρια, τους χορούς και τα δημοτικά τραγούδια. Οι γιορτές της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παντελεήμονα και του Άη Γιώργη φέρνουν κοντά ντόπιους και επισκέπτες, ενώ ο Χορευτικός Όμιλος Καρυών διατηρεί ζωντανή την αυθεντική ελληνική λαογραφία.
Οι χοροί, οι ενδυμασίες και τα έθιμα, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία και τις τοπικές γεύσεις, προσφέρουν μια εμπειρία που διδάσκει και ψυχαγωγεί ταυτόχρονα. Κάθε συμμετοχή στις εκδηλώσεις είναι μια ευκαιρία να γνωρίσει κανείς την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής από κοντά, βιώνοντας μια ζωντανή παράδοση που συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Τα πανηγύρια και οι παραδοσιακές εκδηλώσεις των Καρυών αποκαλύπτουν την πλούσια λαογραφία και τα τοπικά ήθη. Οι εορτές αναβιώνουν παλιά έθιμα με χορούς, τραγούδια και γευστικά τοπικά προϊόντα. Η συνύπαρξη νεότερων και παλαιότερων γενεών διασφαλίζει τη συνέχιση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα έθιμα αυτά είναι παράθυρο στον πλούτο της λαϊκής δημιουργίας και προσφέρουν μια εμπειρία που συνδέει τον πολιτισμό με τη ζωή.
Ο Χορευτικός Όμιλος Καρυών, από την ίδρυσή του το 1992 έως σήμερα, αποτελεί πυρήνα διατήρησης της παράδοσης. Οι εμφανίσεις του σε πανηγύρια, σχολικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ αναδεικνύουν τους τοπικούς χορούς, ενώ η εκπαίδευση των νέων εξασφαλίζει τη συνέχεια της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η πορεία των Καρυών εκτείνεται από τα βάθη της αρχαιότητας έως τη σύγχρονη εποχή. Πολέμοι, καταστροφές, ξενιτιά, αλλά και στιγμές δόξας και δημιουργίας, συνθέτουν μια πορεία γεμάτη αντοχή και πίστη.
Μέσα από όλα αυτά τα γεγονότα, οι Καρυάτες κράτησαν ζωντανή την ταυτότητά τους, φροντίζοντας τον τόπο τους με πίστη και ενότητα. Η ιστορία των Καρυών είναι ένας αδιάκοπος διάλογος με το παρελθόν και το μέλλον.
Οι αρχαίες Καρυές, τοποθετημένες πιθανώς στην είσοδο του σημερινού οικισμού δίπλα στον ποταμό Δειρό, πήραν το όνομά τους από τις καρυδιές της περιοχής. Αν και η ακριβής θέση δεν έχει ανασκαφεί, ευρήματα όπως νομίσματα, αγγεία και ταφικά μνημεία μαρτυρούν την ύπαρξη του οικισμού. Αρχικά κατοικούνταν από Αρκάδες και αποτελούσαν έναν από τους εννέα δήμους της Τεγέας, πριν την άφιξη των Δωριέων. Μετά τον Α’ Μεσσηνιακό πόλεμο οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν την περιοχή, αφήνοντας όμως στους Καρυάτες σχετική αυτονομία και τη λατρεία της Αρτέμιδος Καρυάτιδος, με τους μοναδικούς λατρευτικούς χορούς. Κατά τον Β’ Μεσσηνιακό πόλεμο, ο Αριστομένης αιχμαλώτισε κορίτσια από τον χορό της θεάς, επιστρέφοντάς τα με λύτρα – γεγονός που επιβεβαιώνει την ένταξη της περιοχής στη σπαρτιατική επικράτεια. Από τον 8ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ., η περιοχή άλλαζε κυριαρχία μεταξύ Σπάρτης και Τεγέας, για να ενταχθεί οριστικά στη Σπάρτη στα μέσα του 6ου αιώνα. Τον 5ο-4ο αιώνα π.Χ., ως παραμεθόριος, υπήρξε χώρος των «Διαβατηρίων» θυσιών πριν από εκστρατείες. Το 369 π.Χ., οι Καρυάτες συμμάχησαν με τους Θηβαίους και Αρκάδες ενάντια στη Σπάρτη, οδηγούμενοι σε σφαγή από τους Σπαρτιάτες. Μετά από χρόνια ανοικοδομήθηκαν και, το 338 π.Χ., εκμεταλλευόμενοι την παρακμή της Σπάρτης λόγω της ισχύος του Φιλίππου Β΄, ανέκτησαν την αυτονομία τους.
Στη ρωμαϊκή περίοδο οι Καρυές ζούσαν ήσυχη αγροτική ζωή και δεν φαίνεται να ανήκαν στο «Κοινό των Ελευθερολακώνων». Κατά τη βυζαντινή εποχή, η πόλη δοκιμάστηκε από την επιδρομή των Γότθων (267-268 μ.Χ.) και καταστράφηκε οριστικά από τον Αλάριχο (396 μ.Χ.), ενώ σταδιακά εκχριστιανίστηκε ο πληθυσμός. Η ερήμωση από επιδρομές και επιδημίες οδήγησε τον Κωνσταντίνο να επιτρέψει σε Σλάβους να εγκατασταθούν στη Λακωνία, οι οποίοι γρήγορα αφομοιώθηκαν. Από την εποχή αυτή πιθανόν να χτίστηκε ο «Παλαιόπυργος», ερείπια του οποίου σώζονται στην είσοδο του χωριού. Επί Φραγκοκρατίας, το χωριό αναφέρεται ως «Μεγάλη Αράχοβα». Η παλαιότερη άποψη ότι η λέξη προέρχεται από το σλαβικό «орахов» (= καρυδένιος) αμφισβητείται, καθώς δεν εξηγείται η απώλεια του αρχικού «Ο» σε όλα τα ελληνικά τοπωνύμια, ενώ στα βαλκανικά διατηρείται. Σύγχρονες μελέτες δείχνουν βλάχικη προέλευση, από τους νομάδες κτηνοτρόφους που εγκαταστάθηκαν πριν τον 13ο αιώνα. Στη βλάχικη, η λέξη «ρέχα» (= ράχη βουνού) προέρχεται από την ελληνική και σχετίζεται με την έννοια του «δενδρώδους χωριού». Η προσθήκη του αρχικού «Α» είναι χαρακτηριστική της βλάχικης, ενισχύοντας την εκδοχή ότι «Αράχοβα» περιγράφει οικισμό σε ράχη μεγάλου υψομέτρου.
Στις αρχές του 17ου αιώνα, ο Porcacchi περιγράφει την Αράχοβα ως το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής, με τέσσερις μαχαλάδες. Διαμάχη για τον κάμπο με τα Βέρβαινα και τις Κερασιές έληξε με αιματηρή σύγκρουση και δίκη υπέρ της Αράχοβας. Στην Επανάσταση, χωρίς δικό τους αρχικά οπλαρχηγό, οι Αραχωβίτες εντάχθηκαν σε σώματα Μπαρμπιτσιώτη, Νικηταρά και Γιατράκου, πολεμώντας σε μεγάλες μάχες. Το 1825, ο Ιμπραήμ εκστρατεύει στην Πελοπόννησο. Στις 12 Μαΐου 1826 καίει ολοσχερώς την Αράχοβα, σώζοντας μόνο 6-7 σπίτια και τον ναό Αγίας Παρασκευής. Ακολουθούν σφαγές και αιχμαλωσίες· πολλοί εξαγοράζονται από συγγενείς. Παρά την καταστροφή, οι κάτοικοι συνεχίζουν να πολεμούν, χτυπώντας τουρκικές δυνάμεις στον Βασσαρά, όπου σκοτώνονται 185 και απελευθερώνονται 40 αιχμάλωτοι και μεγάλα κοπάδια. Η έλλειψη εφοδίων και οι ήττες στη Μάνη οδηγούν τον Ιμπραήμ σε υποχώρηση. Οι Αραχωβίτες συμμετέχουν στην πολιορκία της Αθήνας με τον Καραϊσκάκη και πανηγυρίζουν την ελευθερία μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η περίοδος άφησε πίσω καμένα χωριά, χαμένους άντρες και σπαρακτικές ιστορίες αιχμαλώτων, μα και την περηφάνια για θυσίες που πότισαν το δέντρο της ελευθερίας.
Μετά την Επανάσταση, οι Καρυές ξαναχτίζονται από τα ερείπια. Φτώχεια και φορολογικές πιέσεις οδηγούν σε επεισόδια όπως των «Μητσοκοντογιανναίων» (1830s). Το 1833 παίρνουν το αρχαίο όνομα «Καρυαί» και αποτελούν Δήμο, αλλά το 1840 συνενώνονται στον Δήμο Οινούντος ως «Αράχοβα». Σταδιακά ανασυγκροτούνται, φτάνοντας το 1890 τους 1.600 κατοίκους. Με δωρεά Ματάλα χτίζεται σχολείο και επισκευάζονται ναοί· ανεγείρονται κοινοτικό κτίριο και νέες εκκλησίες (Άγ. Νικόλαος 1898, Άγ. Γεώργιος 1902, Άγ. Ανάργυροι 1904). Ωστόσο η έλλειψη υποδομών, νερού και κρατικής μέριμνας οδηγεί σε εσωτερική και, από το 1890, μαζική μετανάστευση προς ΗΠΑ και Καναδά. Τα εμβάσματα μεταμορφώνουν τα σπίτια. Οι κάτοικοι πολεμούν σε όλους τους αγώνες: Κρητική Επανάσταση (1866-68), Ελληνοτουρκικό πόλεμο 1897, Βαλκανικούς (85 στρατευμένοι, 6 νεκροί), Α΄ Παγκόσμιο και Μικρασιατική εκστρατεία (89 στρατευμένοι, 13 νεκροί). Στην Αμερική, οι 450 μετανάστες στηρίζουν οικονομικά το χωριό· το 1904 φτάνουν 40.000 δρχ. σε εμβάσματα. Παρά τις δυσκολίες, η κοινωνία παραμένει φιλήσυχη, φιλόθρησκη και δεμένη. Το 1896 ιδρύεται ο Καρυατικός Σύνδεσμος και το 1908 η Καρυατική Αδελφότητα. Μετά το 1918, οι ομογενείς ευημερούν και η επικοινωνία με την πατρίδα επανέρχεται, ανοίγοντας μια νέα εποχή προόδου.
Μετά το 1918, οι Καρυάτες της Αμερικής, εύποροι πλέον, συγκινούνται από τις στερήσεις του χωριού και κινητοποιούνται για την ύδρευση. Το 1920, ο ιατρός Π. Λεβέντης οργανώνει σύσκεψη και το 1923 ιδρύεται η Αδελφότητα Αραχωβιτών «Αι Καρυαί» στη Γκαστόνια ΗΠΑ, με στόχο έργα ύδρευσης, οδών και δημοσίων κτιρίων. Μέσα σε πέντε χρόνια συγκεντρώνονται κεφάλαια, γίνονται μελέτες και το 1928 ολοκληρώνεται το υδραγωγείο με κεντρική δεξαμενή και 32 βρύσες. Το 1925 ιδρύεται ο «Σύλλογος των Νέων» για δενδροφυτεύσεις, ενώ το 1926 ο Αθλητικός Σύλλογος «Ο Καρυάτης» αποκτά γυμναστήριο. Χτίζονται οι ναοί Αγ. Κωνσταντίνου (1923) και Αγ. Βαρβάρας (1928). Το 1930 οι Αράχοβα μετονομάζεται σε Καρυές, κατασκευάζεται το Ηλιοπούλειο Ωρολόγιο και αναμορφώνεται η πλατεία Βίγκλας. Το 1938, η Αδελφότητα χρηματοδοτεί νέο σχολείο στην Αγ. Παρασκευή. Ιδρύονται ο Γεωργικός Συνεταιρισμός (1932) και το 1936 Κέντρο Παραγωγής Σπόρων Πατάτας, αυξάνοντας αποδόσεις και εισόδημα, καθώς και ο Γαλακτικός Συνεταιρισμός (1939). Έργο άρδευσης το 1936 φέρνει νερό στην Πινιγούρα. Στα τέλη της δεκαετίας, οι Καρυές ευημερούν: 1.788 κάτοικοι, πλήθος καταστημάτων, ξενοδοχεία, ιατρική κλινική, φαρμακείο, αλευρόμυλοι, τραπεζικές αντιπροσωπείες και ενεργή κοινωνική ζωή, με εικόνα κωμόπολης που ακμάζει πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το 1940-41 στρατεύονται 170 Καρυάτες, με 5 νεκρούς και 15 τραυματίες. Στην Αμερική στρατεύονται 110 ομογενείς, 7 εκ των οποίων σκοτώνονται. Στην Κατοχή οργανώνονται σκοπιές και καταφύγια, ενώ το 1942 συγκροτείται τμήμα ΕΛΑΣ υπό τον Παρ. Λεβεντάκη.
Στις 18/12/1942, μετά από ενέδρα ανταρτών, Ιταλοί καταλαμβάνουν το χωριό, με λεηλασίες, συλλήψεις και καψίματα.
Στις 19/9/1943 Γερμανοί αποκλείουν αιφνιδιαστικά τις Καρυές: 9 νεκροί, 4 τραυματίες (2 νεκροί αργότερα), 31 όμηροι, κάψιμο και ανατίναξη σπιτιών. Στις 26/11/1943 στο Μονοδένδρι εκτελούνται 118 Λάκωνες, ανάμεσά τους ο γιατρός Χρ. Καρβούνης, που αρνήθηκε να σωθεί.
Στις 14-15/3/1944 οι Γερμανοί πυρπολούν την Αράχοβα: την πρώτη μέρα ανατινάζουν το σχολείο, καίνε 200 σπίτια και σκοτώνουν 8, τη δεύτερη καίνε άλλα 100, σκοτώνουν έναν γέροντα και ανατινάζουν το Ρολόι. Οι γυναίκες σώζουν ~40 σπίτια με ευρηματικές ενέργειες.
Από 23/6 ως 8/7/1944 η τελευταία γερμανική επιδρομή στον Πάρνωνα φέρνει νέες λεηλασίες και 14 νεκρούς. Τον Σεπτέμβρη 1944 οι Γερμανοί αποχωρούν και οι Καρυές απελευθερώνονται.
Μετά την απελευθέρωση (1944), οι Καρυές βρίσκονται κατεστραμμένες: 90% των σπιτιών καμένα, σχολείο και Ρολόι ανατιναγμένα, δεκάδες νεκροί. Από το 1945 ξεκινά βοήθεια από την ομογένεια σε ΗΠΑ–Καναδά με δέματα, ρούχα, τρόφιμα, χρήματα και ζώα. Ιδρύονται η «Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών» (1946) και η «Ένωση Αραχωβιτών» (1948). Σταδιακά επισκευάζονται σπίτια και κτίρια, αλλά η οικονομική δυσπραγία οδηγεί σε μαζική μετανάστευση (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Αθήνα). Ο πληθυσμός πέφτει από 1.788 (1940) σε 601 (1971).
Οι απόδημοι ιδρύουν συλλόγους (Ν. Καρολίνα, Σικάγο, Βοστώνη, Τορόντο, Μελβούρνη, Σύδνεϋ) και δημιουργούν πάρκα–χώρους συνάντησης («Κaryae Park», «Karyae Village»). Στην Ελλάδα ιδρύονται ο «Σύνδεσμος Απανταχού Καρυατών» (1970) και πολιτιστικοί–νεανικοί σύλλογοι. Υλοποιούνται έργα υποδομής: δεξαμενές, αρδευτικά, ύδρευση, αποχέτευση, τσιμεντόστρωση και ασφαλτόστρωση δρόμων, ηλεκτροδότηση. Δημιουργούνται νέα πλατεία, κοινοτικό κτίριο, Ηρώο, αθλητικές εγκαταστάσεις, ιατρείο και φαρμακείο, ενώ ανακαινίζονται και χτίζονται ναοί. Σημαντικό ορόσημο η ανέγερση του Μνημείου των Καρυάτιδων (1981–83) στην αρχαία ακρόπολη, σύμβολο υπερηφάνειας και ενότητας του χωριού.
Οι Καρυές δεν είναι μόνο τόπος ιστορίας, αλλά και ζωντανή κοινότητα που στηρίζεται στη δύναμη της συλλογικότητας. Από αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους μέχρι σωματεία ευεργετών, εθελοντικές πρωτοβουλίες και οργανωμένα τοπικά όργανα, οι φορείς του χωριού κρατούν άσβεστη τη φλόγα της συνεργασίας. Μέσα από έργα, δράσεις και εκδηλώσεις, ενώνουν τους Καρυάτες σε Ελλάδα και ομογένεια, καλλιεργώντας ενότητα και πρόοδο.
Ιδρύθηκε το 1975 από νέους του χωριού με στόχο την κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των Καρυών. Διοργανώνει θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, χορούς, ομιλίες, εκθέσεις και εκδρομές, προσφέροντας ψυχαγωγία και παιδεία στην τοπική κοινωνία. Μέσα από τη δράση του καλλιεργείται η συλλογικότητα, ενώ δίνεται στους νέους βήμα δημιουργίας και συμμετοχής στην κοινότητα.
Ο Αθλητικός Σύλλογος «Ο Καρυάτης» ιδρύθηκε το 1926 για να καλλιεργήσει τον αθλητισμό και τη νεολαία του χωριού. Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις στην Πινιγούρα για ποδόσφαιρο, μπάσκετ και κλειστό γυμναστήριο. Στο παρελθόν συμμετείχε ενεργά στα ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα της Λακωνίας και με διοργάνωση αγώνα ημιμαραθωνίου.
Ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1970 και αποτελεί τον κύριο φορέα συσπείρωσης των Καρυατών σε όλο τον κόσμο. Έχει στηρίξει έργα ύδρευσης, εκκλησιών, σχολείων, αλλά και το Μνημείο των Καρυάτιδων. Διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδίδει τριμηνιαίο δελτίο και ενισχύει την τουριστική προβολή του χωριού. Ο Σύνδεσμος διατηρεί ζωντανή τη σύνδεση ομογενών και μόνιμων κατοίκων με κοινό όραμα.
Το Σωματείο ιδρύθηκε το 2018 για να αξιοποιήσει τη φιλανθρωπική παρακαταθήκη του ευεργέτη Παναγιώτη Κερχουλά. Με κεφάλαιο άνω του 1,5 εκ. δολαρίων, στόχος του είναι η βελτίωση της ζωής στις Καρυές: ανάπτυξη παραγωγής, αξιοποίηση υδάτινων πόρων, προώθηση τουρισμού και πολιτισμού. Το σωματείο αποτελεί συνέχεια του οράματος του ευεργέτη να στηριχθεί ο τόπος και να παραμείνουν οι νέοι στον τόπο τους.
Το Ίδρυμα Γ. Θ. Σκιούρη, ιδρύθηκε το 1993 στις Καρυές με τη διαθήκη του διαθέτη και διοικείται από επταμελές (7) συμβούλιο. Έχει έδρα το ανακαινισμένο σπίτι του ευεργέτη και σκοπός του είναι η ενίσχυση του Αθλητικού Συλλόγου, η βράβευση μαθητών και η διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων, διατηρώντας ζωντανή την αθλητική και κοινωνική παράδοση.
Από το 1914 οι Καρυές αποτέλεσαν αυτόνομη κοινότητα με διοικητική συνέχεια έως το 2010, οπότε εντάχθηκαν στον Δήμο Σπάρτης. Κατά τη διάρκεια αυτής της πορείας υπηρέτησαν δεκάδες πρόεδροι και σύμβουλοι, αφήνοντας το αποτύπωμά τους στη διοίκηση του χωριού. Σήμερα, το Τοπικό Συμβούλιο συνεχίζει το έργο, εκπροσωπώντας τους κατοίκους και συμβάλλοντας στις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους.
Η οργάνωση της Πυρασφάλειας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, ενώ μετά τις πυρκαγιές του 2000 και του 2007 οι κάτοικοι κινητοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο. Με δωρεές εξασφαλίστηκαν όχημα και εξοπλισμός, και το 2010 ιδρύθηκε ο επίσημος Σύλλογος Πυρασφάλειας. Σήμερα αποτελεί βασικό φορέα πρόληψης και προστασίας του δάσους, δείχνοντας τη δύναμη της συλλογικής δράσης και της αγάπης για τον τόπο.
Η Τράπεζα Αίματος ξεκίνησε το 1983 από τον Σύλλογο Νέων και αποτελεί μέχρι σήμερα θεσμό αλληλεγγύης. Με αιμοληψίες δύο φορές τον χρόνο, εξασφαλίζει κάλυψη τόσο για τους αιμοδότες και τις οικογένειές τους όσο και για κάθε συγχωριανό που έχει ανάγκη. Καθοριστική είναι η συμβολή της Βούλας Δαλακούρα, που από την πρώτη μέρα μέχρι σήμερα παραμένει η ψυχή της προσπάθειας.
Ιδρύθηκε το 1975 από νέους του χωριού με στόχο την κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των Καρυών. Διοργανώνει θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, χορούς, ομιλίες, εκθέσεις και εκδρομές, προσφέροντας ψυχαγωγία και παιδεία στην τοπική κοινωνία. Μέσα από τη δράση του καλλιεργείται η συλλογικότητα, ενώ δίνεται στους νέους βήμα δημιουργίας και συμμετοχής στην κοινότητα.
Ο Αθλητικός Σύλλογος «Ο Καρυάτης» ιδρύθηκε το 1926 για να καλλιεργήσει τον αθλητισμό και τη νεολαία του χωριού. Διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις στην Πινιγούρα για ποδόσφαιρο, μπάσκετ και κλειστό γυμναστήριο. Στο παρελθόν συμμετείχε ενεργά στα ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα της Λακωνίας και με διοργάνωση αγώνα ημιμαραθωνίου.
Ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1970 και αποτελεί τον κύριο φορέα συσπείρωσης των Καρυατών σε όλο τον κόσμο. Έχει στηρίξει έργα ύδρευσης, εκκλησιών, σχολείων, αλλά και το Μνημείο των Καρυάτιδων. Διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδίδει τριμηνιαίο δελτίο και ενισχύει την τουριστική προβολή του χωριού. Ο Σύνδεσμος διατηρεί ζωντανή τη σύνδεση ομογενών και μόνιμων κατοίκων με κοινό όραμα.
Το Σωματείο ιδρύθηκε το 2018 για να αξιοποιήσει τη φιλανθρωπική παρακαταθήκη του ευεργέτη Παναγιώτη Κερχουλά. Με κεφάλαιο άνω του 1,5 εκ. δολαρίων, στόχος του είναι η βελτίωση της ζωής στις Καρυές: ανάπτυξη παραγωγής, αξιοποίηση υδάτινων πόρων, προώθηση τουρισμού και πολιτισμού. Το σωματείο αποτελεί συνέχεια του οράματος του ευεργέτη να στηριχθεί ο τόπος και να παραμείνουν οι νέοι στον τόπο τους.
Το Ίδρυμα Γ. Θ. Σκιούρη, ιδρύθηκε το 1993 στις Καρυές με τη διαθήκη του διαθέτη και διοικείται από επταμελές (7) συμβούλιο. Έχει έδρα το ανακαινισμένο σπίτι του ευεργέτη και σκοπός του είναι η ενίσχυση του Αθλητικού Συλλόγου, η βράβευση μαθητών και η διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων, διατηρώντας ζωντανή την αθλητική και κοινωνική παράδοση.
Από το 1914 οι Καρυές αποτέλεσαν αυτόνομη κοινότητα με διοικητική συνέχεια έως το 2010, οπότε εντάχθηκαν στον Δήμο Σπάρτης. Κατά τη διάρκεια αυτής της πορείας υπηρέτησαν δεκάδες πρόεδροι και σύμβουλοι, αφήνοντας το αποτύπωμά τους στη διοίκηση του χωριού. Σήμερα, το Τοπικό Συμβούλιο συνεχίζει το έργο, εκπροσωπώντας τους κατοίκους και συμβάλλοντας στις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους.
Η οργάνωση της Πυρασφάλειας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, ενώ μετά τις πυρκαγιές του 2000 και του 2007 οι κάτοικοι κινητοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο. Με δωρεές εξασφαλίστηκαν όχημα και εξοπλισμός, και το 2010 ιδρύθηκε ο επίσημος Σύλλογος Πυρασφάλειας. Σήμερα αποτελεί βασικό φορέα πρόληψης και προστασίας του δάσους, δείχνοντας τη δύναμη της συλλογικής δράσης και της αγάπης για τον τόπο.
Η Τράπεζα Αίματος ξεκίνησε το 1983 από τον Σύλλογο Νέων και αποτελεί μέχρι σήμερα θεσμό αλληλεγγύης. Με αιμοληψίες δύο φορές τον χρόνο, εξασφαλίζει κάλυψη τόσο για τους αιμοδότες και τις οικογένειές τους όσο και για κάθε συγχωριανό που έχει ανάγκη. Καθοριστική είναι η συμβολή της Βούλας Δαλακούρα, που από την πρώτη μέρα μέχρι σήμερα παραμένει η ψυχή της προσπάθειας.
Άνθρωποι που με την αγάπη και την αφοσίωσή τους στον τόπο άφησαν βαθύ αποτύπωμα, στηρίζοντας έργα παιδείας, υγείας, υποδομών και πολιτισμού. Άλλοι διέπρεψαν σε Ελλάδα και εξωτερικό, άλλοι έζησαν απλά αλλά πρόσφεραν ό,τι είχαν, όλοι όμως έδωσαν στις Καρυές δύναμη να αναγεννηθούν και να ευημερήσουν.
Διπλωμάτης και νομάρχης, υπηρέτησε την Ελλάδα και τις Καρυές με αφοσίωση. Η διαθήκη του ίδρυσε το Καθίδρυμα Ματάλα, που χρηματοδοτεί σπουδές, ιατρό και ιερέα του χωριού, καθώς και τη συντήρηση του δάσους. Το όνομά του έμεινε σύμβολο ανιδιοτελούς προσφοράς και φιλοπατρίας.
Πρόεδρος Κοινότητας και πρωτοπόρος στην ίδρυση του Α.Σ. «Ο Καρυάτης». Χρηματοδότησε τα αποδυτήρια του συλλόγου και ανήγειρε τον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου. Μετά τον θάνατό του το Ίδρυμα Σκιούρη συνεχίζει να βραβεύει μαθητές και να στηρίζει τον σύλλογο, κρατώντας ζωντανή τη μνήμη και το έργο του.
Μετανάστης στις ΗΠΑ, εργάστηκε σκληρά και δημιούργησε περιουσία. Με τη Φιλανθρωπική Παρακαταθήκη που ίδρυσε, διέθεσε ποσό άνω του 1 εκ. € σημερινής αξίας για την ανάπτυξη Καρυών, δίνοντας ελπίδα σε νέους να παραμείνουν στον τόπο τους. Το όραμά του τιμάται με ειδικό σωματείο διαχείρισης του κληροδοτήματος.
Έμπορος με διεθνή δράση, υπήρξε πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιά και μέλος της Εθνικής Τράπεζας. Στήριξε την κατασκευή του Υδραγωγείου Καρυών και δώρισε το Ηλιοπούλειο Ωρολόγιο στον Άγιο Ιωάννη, μνημείο που σημάδεψε το χωριό.
Μετανάστης στις ΗΠΑ, λόγιος και συγγραφέας. Έγραψε τη «Βίβλο της Αδελφότητας» και με τον γιο του τα μνημειώδη «Καρυάτικα». Πρωτοπόρος της οργάνωσης της ομογένειας και σωτήρας δεκάδων συγχωριανών στη γερμανική Κατοχή μέσω Ερυθρού Σταυρού. Αληθινός πνευματικός ευεργέτης.
Δήμαρχος Οινούντος και αργότερα βουλευτής, συνέβαλε στην ανάπτυξη γεωργίας και κτηνοτροφίας. Μερίμνησε για έργα υποδομής, όπως η γέφυρα Δειρού, και άφησε παρακαταθήκη ισχυρής τοπικής διοίκησης. Παρέμεινε στη Βουλή ως τον θάνατό του.
Γιατρός των Καρυών, υπηρέτησε με ανιδιοτέλεια ως γενικός ιατρός, χειρουργός, μαιευτήρας και φαρμακοποιός. Δεν έλαβε ποτέ αμοιβή από φτωχούς συγχωριανούς. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Αδελφότητας και στη δημιουργία του υδραγωγείου. Αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην υγεία και πρόοδο του χωριού.
Διακεκριμένος οδοντίατρος και διευθυντής στο «Αλεξάνδρα». Με τη σύζυγό του Μαρίκα δώρισαν το πατρικό τους για το Αγροτικό Ιατρείο Καρυών, εξασφαλίζοντας μόνιμη υγειονομική υποδομή στο χωριό.
Διέθεσε όλη του την περιουσία για την κατασκευή του Υδραγωγείου (1927), έργου ζωής που έλυσε το χρόνιο πρόβλημα ύδρευσης και άρδευσης των Καρυών, βελτιώνοντας καθοριστικά την καθημερινότητα των κατοίκων.
Με τη διαθήκη τους διέθεσαν οικία στην Αθήνα, τα έσοδα της οποίας προορίστηκαν για την ανέγερση του Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα, συμβάλλοντας στη θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά των Καρυών.
Άφησε όλη του την περιουσία στον Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα, ενισχύοντας την εκκλησία και τις ανάγκες της κοινότητας.
Δώρισε όλη του την περιουσία στο Δημοτικό Σχολείο Καρυών, στηρίζοντας έμπρακτα την παιδεία των νέων γενεών.
Κληροδότησε την περιουσία και την πλούσια βιβλιοθήκη του στο Δημοτικό Σχολείο, εμπλουτίζοντας τη μάθηση και καλλιεργώντας το πνεύμα των παιδιών.
Με δωρεά τους χρηματοδότησαν γεωτρήσεις που αποκάλυψαν πηγή ποσίμου νερού άριστης ποιότητας και κάλυψαν το κόστος σύνδεσης με το δίκτυο ύδρευσης, λύνοντας οριστικά το πρόβλημα πόσιμου νερού των Καρυών.