Καρυές Λακωνίας: Αξιοθέατα & Δραστηριότητες
Ανάμεσα στις πλαγιές του Πάρνωνα, οι Καρυές συνδυάζουν ζωντανή παράδοση και φύση. Από το Μνημείο των Καρυάτιδων, τα αγάλματα της Εστίας και της Δήμητρας και το υπό σύσταση Κέντρο Μνήμης, έως τους ιστορικούς ναούς, τις δροσερές πηγές και τα υπεραιωνόβια πλατάνια, το χωριό προσκαλεί σε εμπειρίες: σηματοδοτημένα μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές MTB, περιπάτους, θέα και στιγμές γαλήνης. Ζήσε το τοπίο, γνώρισε την ιστορία.
Ανακαλύψτε τα σύμβολα και τα μνημεία των Καρυών: το Μνημείο των Καρυάτιδων, τα αγάλματα της Εστίας και της Δήμητρας, τις πηγές και τους πλάτανους. Κάθε σημείο αφηγείται ιστορία, μνήμη και ταυτότητα τόπου.
Ένας νέος χώρος αφιερωμένος στην ιστορία, την παράδοση και τη μνήμη των Καρυών. Εκθέσεις, αφηγήσεις και προσωπικές ιστορίες μετατρέπουν το παρελθόν σε ζωντανή εμπειρία και γέφυρα με το σήμερα.
Το δίκτυο Caryatides Trails ζωντανεύει παλιά μονοπάτια, οδηγώντας μέσα από δάση, πηγές και ιστορικά σημεία. Ιδανικές διαδρομές για εξερεύνηση και αναψυχή, συνδέουν φύση, πολιτισμό και θρύλους του τόπου.
Οι Ιεροί Ναοί του χωριού, από την Αγία Παρασκευή έως τον Απόστολο Ανδρέα, αποκαλύπτουν την πνευματική και καλλιτεχνική κληρονομιά των Καρυών και αποτελούν ζωντανά μνημεία πίστης και ευεργεσίας.
Με δίκτυο ποδηλατικών και πεζοπορικών διαδρομών, αγώνες MTB και οργανωμένες αθλητικές υποδομές, οι Καρυές αποτελούν ιδανικό προορισμό για δραστήριους επισκέπτες που αναζητούν άθληση στη φύση.
01.
Το χωριό των Καρυών ξεδιπλώνει πλούσια πολιτιστική και φυσική κληρονομιά μέσα από μνημεία και αγάλματα (Καρυάτιδες, Εστία, Δήμητρα), υπεραιωνόβιους πλάτανους, δροσερές πηγές, αποκαλύπτοντας μια βαθιά αίσθηση παράδοσης και ζωντάνιας που συνοδεύει κάθε βήμα και προσφέρει μια αυθεντική εμπειρία σύνδεσης με τη φύση και την ιστορία.
Το μνημείο των Καρυάτιδων δεσπόζει, κατά τους ιστορικούς, πάνω στην αρχαία ακρόπολη των Καρυών και αποτελεί αντίγραφο του τμήματος του αρχαίου Ναού του Ερέχθειου στην Ακρόπολη των Αθηνών. Εγκαινιάστηκε το 1983 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Απανταχού Καρυατών και με τη δαπάνη πολλών δωρητών. Αποτελεί σύμβολο πλέον των σύγχρονων Καρυών και σηματοδοτεί τη σύνδεση του παρόντος με το ένδοξο παρελθόν του τόπου.
Στην είσοδο του οικισμού των Καρυών βρίσκεται το άγαλμα της Θεάς Εστίας, προστάτιδας του νοικοκυριού και του σπιτιού. Κατά την ελληνική μυθολογία, η Εστία είναι η μεγαλύτερη κόρη της Ρέας και του Κρόνου, αδερφή του Δία, της Ήρας, του Ποσειδώνα και της Δήμητρα. Είναι η θεά της εστίας, της οικιακής ζωής και της οικογένειας, η οποία λάμβανε την πρώτη προσφορά σε κάθε θυσία που λάμβανε χώρα σε μια οικία και δεν είχε δημόσια λατρεία.
Το άγαλμα απεικονίζει την θεά να κρατά τη φωτιά, συμβολο της εστίας του σπιτιού.
Ακριβώς μετά τη γέφυρα του ποταμού Δειρού βρίσκεται τοποθετημένο το άγαλμα της Θεάς Δήμητρας. Η Δήμητρα, στην ελληνική μυθολογία, ήταν ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα της καλλιέργειας δηλαδή της γεωργίας, αλλά και της ελεύθερης βλάστησης, του εδάφους και της γονιμότητας αυτού συνέπεια των οποίων ήταν να θεωρείται και προστάτιδα του γάμου και της μητρότητας των ανθρώπων. Ήταν Ολύμπια θεότητα.Ήταν κόρη του Κρόνου και της Ρέας. Αδερφή της Ήρας, της Εστίας, του Δία και του Ποσειδώνα.
Το άγαλμα απεικονίζει την θεά να κρατά στην αγκαλιά της στάχυα, συμβολο της γεωργίας.
Μέσα στον προαύλιο χώρο του Ι.Ν. βρίσκονται τέσσερεις (4) πλάτανοι, γνωστοί και ως οι Υπεραιωνόβιοι Πλάτανοι Μενελάου, όπου τρεις από αυτούς βρίσκονται προ του ναού και ένας μετά. Η ηλικία τους δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, αλλά σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία τα είχε φυτέψει ο Μενέλαος περί το 1100 πΧ. και για αυτό το λόγο έχουν πάρει την ονομασία αυτή. Χαρακτηριστικό των δέντρων είναι ότι έχουν οι κορμοί τους έχουν κουφώσει σε βαθμό που μπορούν να μπει μέσα στον κορμό άνθρωπος και να αναρριχηθεί άνετα σε ψηλότερα σημεία των δέντρων.
Η «Πηγή της Παναγίας», που αναβλύζει σχεδόν κάτω από τον Ιερό Ναό και οδηγείται με μικρό ρυάκι σε σημείο προσβάσιμο τους θερμούς μήνες, αποτέλεσε για αιώνες την κύρια παροχή πόσιμου νερού των Καρυών, μαζί με την πηγή του Σάκαλη. Κατά τη χειμερινή και ανοιξιάτικη περίοδο ο χώρος πλημμυρίζει από την αφθονία των νερών, γι’ αυτό οι κρουνοί είναι σε λειτουργία μόνο καλοκαίρι. Μετά την κατασκευή του δημοτικού υδραγωγείου, σκάφτηκε πηγάδι στο ίδιο σημείο και, χάρη σε αντλία, το νερό χρησιμοποιείται έως σήμερα για την άρδευση των κήπων και των περιβολιών της κοινότητας.
Η λιθόκτιστη, διτοξοτή γέφυρα των Καρυών χτίστηκε το 1886 από Ιταλούς τεχνίτες για να συνδέσει τον κύριο οικισμό με τη συνοικία Πινιγούρα, στο πλαίσιο του σχεδιαζόμενου δρόμου Αθήνας–Σπάρτης που τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Με μήκος και πλάτος εντυπωσιακά για την εποχή, στερεώθηκε πάνω σε επιχώματα μεταφερόμενα με άλογα και παραμένει κρίσιμο πέρασμα πάνω από το ποτάμι Δειρό για περισσότερα από 116 χρόνια.
Η πλατεία του Αγίου Ανδρέα, πεζοδρομημένη και πλακοστρωμένη σε τρία επίπεδα υπό τη σκιά του ομώνυμου ναού, συνδυάζει σκιερούς πλάτανους και καφενεία υπό την σκιά τους, έναν ελεύθερο χώρο παιχνιδιού για παιδιά, και στο υψηλότερο επίπεδο το Ηρώον με το άγαλμα της Ελευθερίας και το κοινοτικό κτίριο· κάθε 27 Ιουλίου ζωντανεύει με το πανηγύρι προς τιμήν του Αγίου Παντελεήμονα.
Το πετρόκτιστο κτίριο της Κοινότητας Καρυών (διοικητήριο) ανεγέρθηκε επίσης με δαπάνη του Συλλόγου Αδελφότητας Αραχωβιτών του εξωτερικού-Αι Καρυαί την δεκαετία του 1960 και δεσπόζει στο άκρο της Κεντρικής Πλατείας. Αποτελείται από το ισόγειο που στεγάζει μια σύγχρονη αίθουσα εκδηλώσεων και τον όροφο όπου στεγάζονται τα γραφεία της τοπικής αυτοδιοίκησης, η αίθουσα συνελεύσεων και η κοινοτική βιβλιοθήκη.
Το Ηρώον με το Άγαλμα της Ελευθερίας βρίσκεται μπροστά του Διοικητηρίου σε υπερυψωμένο βάθρο και αποτελεί δωρεά του Ιωάννη Τουρόγιαννη. Στις πλευρές του βάθρου αναγράφονται όλα τα ονόματα των «χαμένων τέκνων των Καρυών» στους διάφορους πολέμους της πατρίδας μας.
Το επιβλητικό Κοινοτικό Ωρολόγιο, δωρεά του ευεργέτη Γεωργίου Ηλ. Ηλιόπουλου, ολοκληρώθηκε το 1930 και τέθηκε σε λειτουργία στις 28 Ιουνίου 1931, φρουρούμενο με φροντίδα από τον κ. Ματθαίο Πετρούλια. Κατά τη Ναζιστική επιδρομή του Μαρτίου 1944 καταστράφηκε ολοσχερώς, όμως το 1955 ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων, ξαναπαίρνοντας τη σημερινή του μορφή χάρη στη νέα προσφορά της οικογένειας Ηλιόπουλου. Σήμερα στέκει ξανά στην κεντρική πλατεία των Καρυών, συμβολίζοντας την αντοχή και τη συλλογική μνήμη της κοινότητας.
Το Κοινοτικό Ωρολόγιο ή «Ρολόι» βρίσκεται στο ύψωμα που δεσπόζει στα δυτικά του οικισμού, σε μια προνομιακή θέση από την οποία ο επισκέπτης αποκτά μια πανοραμική θέα σχεδόν του συνόλου του χωριού, τον προπόδων του Πάρνωνα και του όγκου του Ταϋγέτου.
Από το 1926, με την ίδρυση του Α.Σ. «Ο Καρυάτης», και με σημαντικές χορηγίες (Σκιούρη, Λεβέντη κ.ά.) αποκτήθηκε και διαμορφώθηκε ο χώρος του γηπέδου ποδοσφαίρου, ενώ μέσα στη δεκαετία του 1950 ολοκληρώθηκαν κερκίδες 600 θεατών και αποδυτήρια (1958, επέκταση 1981). Το 1995 προστέθηκε ανοικτό γήπεδο μπάσκετ-βόλεϊ-τένις με 200 θέσεις, και την τελευταία δεκαετία, με υποστήριξη του Ιδρύματος Σκιούρη, του ΟΠΑΠ και των συμπατριωτών, ανακαινίστηκαν τα αποδυτήρια (2013) και εγκαταστάθηκαν προβολείς (2018), καθιστώντας το Αθλητικό Κέντρο σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο.
Ο κάτω οικισμός των Καρυών βρίσκεται μορφολογικά σε ράχη που σχηματίζει η πλαγία, από την οποία πήρε και το όνομα της η τοποθεσία. Ο Οικισμός έχει αυτόνομη πλατεία, η οποία αποτελεί και τη δεύτερη πλατεία του χωρίου, γνωστή και ως πλατεία Ράχης. Στην τοποθεσία αυτή υπάρχει το Δημοτικό Σχολείο Καρυών, ο Ι.Ν της Αγίας Παρασκευής, καθώς και η Πηγή του Σάκαλη που υδροδοτούσε τον κάτω οικισμό του χωριού τα παλαιότερα χρόνια.
Αποτελεί το κέντρο του κάτω οικισμού των Καρυών, βρίσκεται μορφολογικά σε ράχη και αποτελεί τη δεύτερη πλατεία των Καρυών. Εκεί κάθε χρόνο, στις 26 Ιουλίου, πραγματοποιείται πανηγύρι για τον εορτασμό της Αγίας Παρασκευής. Στον χώρο της πλατείας υπάρχει μια δημοτική βρύση με πόσιμο νερό καθώς και παγκάκια με ίσκιο για τους επισκέπτες. Στην πλατεία της Ράχης υπάρχει καφετέρια και ταβέρνα για τις ανάγκες εστίασης των κατοίκων, εκτός αυτών της κεντρικής πλατείας.
Το πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο των Καρυών, ανεγερμένο το 1933 με δωρεές της Αδελφότητας Αραχωβιτών του Εξωτερικού, υπέστη ζημιές από ανατίναξη το 1944 αλλά διατηρείται ακέραιο σε δύο επίπεδα δίπλα στην Παναγία, μέσα στο άλσος με την προτομή του Αθ. Ματάλα και το κοιμητήριο της Ράχης. Το 1970 προστέθηκε, χάρη σε κληροδοτήματα και πρωτοβουλίες τοπικών ευεργετών, η βιβλιοθήκη, και μέχρι σήμερα λειτουργεί αδιάκοπα ως διθέσιο σχολείο για τα παιδιά των Καρυών και των γύρω οικισμών.
Πρόκειται για πηγή που αποτελούσε μέχρι και τα μέσα του περασμένου αιώνα την αποκλειστική πηγή ύδατος για τον κάτω οικισμό (Ράχη). Κατασκευασμένη από πέτρα (αρχική κατασκευή 18ου αιώνα) και αποτελούμενη από δύο στοές, είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα αρχιτεκτονικής για κατασκευές αυτού είδους.
Το εντυπωσιακό Δάσος Καρυών, που εκτείνεται στο βορειοανατολικό τμήμα της κοινότητας, φιλοξενεί οξιές (με σπόρους από την τότε Ανατολική Ρωμυλία), καστανιές και καρυδιές, και αξιοποιείται από τον δήμο για καστανοκαλλιέργεια, μελισσοκομία και ξύλευση σε συνεργασία με το Δασαρχείο Σπάρτης· ο επισκέπτης μπορεί να το εξερευνήσει είτε μέσω του ασφαλτοστρωμένου δρόμου Καρυών–Αγίου Πέτρου, είτε από τον χωμάτινο δρόμο προς Ζυγό, είτε περπατώντας στα σηματοδοτημένα μονοπάτια Caryatides Trails.
Το μνημείο των Καρυάτιδων δεσπόζει, κατά τους ιστορικούς, πάνω στην αρχαία ακρόπολη των Καρυών και αποτελεί αντίγραφο του τμήματος του αρχαίου Ναού του Ερέχθειου στην Ακρόπολη των Αθηνών. Εγκαινιάστηκε το 1983 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Απανταχού Καρυατών και με τη δαπάνη πολλών δωρητών. Αποτελεί σύμβολο πλέον των σύγχρονων Καρυών και σηματοδοτεί τη σύνδεση του παρόντος με το ένδοξο παρελθόν του τόπου.
Στην είσοδο του οικισμού των Καρυών βρίσκεται το άγαλμα της Θεάς Εστίας, προστάτιδας του νοικοκυριού και του σπιτιού. Κατά την ελληνική μυθολογία, η Εστία είναι η μεγαλύτερη κόρη της Ρέας και του Κρόνου, αδερφή του Δία, της Ήρας, του Ποσειδώνα και της Δήμητρα. Είναι η θεά της εστίας, της οικιακής ζωής και της οικογένειας, η οποία λάμβανε την πρώτη προσφορά σε κάθε θυσία που λάμβανε χώρα σε μια οικία και δεν είχε δημόσια λατρεία.
Το άγαλμα απεικονίζει την θεά να κρατά τη φωτιά, συμβολο της εστίας του σπιτιού.
Ακριβώς μετά τη γέφυρα του ποταμού Δειρού βρίσκεται τοποθετημένο το άγαλμα της Θεάς Δήμητρας. Η Δήμητρα, στην ελληνική μυθολογία, ήταν ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα της καλλιέργειας δηλαδή της γεωργίας, αλλά και της ελεύθερης βλάστησης, του εδάφους και της γονιμότητας αυτού συνέπεια των οποίων ήταν να θεωρείται και προστάτιδα του γάμου και της μητρότητας των ανθρώπων. Ήταν Ολύμπια θεότητα.Ήταν κόρη του Κρόνου και της Ρέας. Αδερφή της Ήρας, της Εστίας, του Δία και του Ποσειδώνα.
Το άγαλμα απεικονίζει την θεά να κρατά στην αγκαλιά της στάχυα, συμβολο της γεωργίας.
Μέσα στον προαύλιο χώρο του Ι.Ν. βρίσκονται τέσσερεις (4) πλάτανοι, γνωστοί και ως οι Υπεραιωνόβιοι Πλάτανοι Μενελάου, όπου τρεις από αυτούς βρίσκονται προ του ναού και ένας μετά. Η ηλικία τους δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, αλλά σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία τα είχε φυτέψει ο Μενέλαος περί το 1100 πΧ. και για αυτό το λόγο έχουν πάρει την ονομασία αυτή. Χαρακτηριστικό των δέντρων είναι ότι έχουν οι κορμοί τους έχουν κουφώσει σε βαθμό που μπορούν να μπει μέσα στον κορμό άνθρωπος και να αναρριχηθεί άνετα σε ψηλότερα σημεία των δέντρων.
Η «Πηγή της Παναγίας», που αναβλύζει σχεδόν κάτω από τον Ιερό Ναό και οδηγείται με μικρό ρυάκι σε σημείο προσβάσιμο τους θερμούς μήνες, αποτέλεσε για αιώνες την κύρια παροχή πόσιμου νερού των Καρυών, μαζί με την πηγή του Σάκαλη. Κατά τη χειμερινή και ανοιξιάτικη περίοδο ο χώρος πλημμυρίζει από την αφθονία των νερών, γι’ αυτό οι κρουνοί είναι σε λειτουργία μόνο καλοκαίρι. Μετά την κατασκευή του δημοτικού υδραγωγείου, σκάφτηκε πηγάδι στο ίδιο σημείο και, χάρη σε αντλία, το νερό χρησιμοποιείται έως σήμερα για την άρδευση των κήπων και των περιβολιών της κοινότητας.
Η λιθόκτιστη, διτοξοτή γέφυρα των Καρυών χτίστηκε το 1886 από Ιταλούς τεχνίτες για να συνδέσει τον κύριο οικισμό με τη συνοικία Πινιγούρα, στο πλαίσιο του σχεδιαζόμενου δρόμου Αθήνας–Σπάρτης που τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Με μήκος και πλάτος εντυπωσιακά για την εποχή, στερεώθηκε πάνω σε επιχώματα μεταφερόμενα με άλογα και παραμένει κρίσιμο πέρασμα πάνω από το ποτάμι Δειρό για περισσότερα από 116 χρόνια.
Η πλατεία του Αγίου Ανδρέα, πεζοδρομημένη και πλακοστρωμένη σε τρία επίπεδα υπό τη σκιά του ομώνυμου ναού, συνδυάζει σκιερούς πλάτανους και καφενεία υπό την σκιά τους, έναν ελεύθερο χώρο παιχνιδιού για παιδιά, και στο υψηλότερο επίπεδο το Ηρώον με το άγαλμα της Ελευθερίας και το κοινοτικό κτίριο· κάθε 27 Ιουλίου ζωντανεύει με το πανηγύρι προς τιμήν του Αγίου Παντελεήμονα.
Το πετρόκτιστο κτίριο της Κοινότητας Καρυών (διοικητήριο) ανεγέρθηκε επίσης με δαπάνη του Συλλόγου Αδελφότητας Αραχωβιτών του εξωτερικού-Αι Καρυαί την δεκαετία του 1960 και δεσπόζει στο άκρο της Κεντρικής Πλατείας. Αποτελείται από το ισόγειο που στεγάζει μια σύγχρονη αίθουσα εκδηλώσεων και τον όροφο όπου στεγάζονται τα γραφεία της τοπικής αυτοδιοίκησης, η αίθουσα συνελεύσεων και η κοινοτική βιβλιοθήκη.
Το Ηρώον με το Άγαλμα της Ελευθερίας βρίσκεται μπροστά του Διοικητηρίου σε υπερυψωμένο βάθρο και αποτελεί δωρεά του Ιωάννη Τουρόγιαννη. Στις πλευρές του βάθρου αναγράφονται όλα τα ονόματα των «χαμένων τέκνων των Καρυών» στους διάφορους πολέμους της πατρίδας μας.
Το επιβλητικό Κοινοτικό Ωρολόγιο, δωρεά του ευεργέτη Γεωργίου Ηλ. Ηλιόπουλου, ολοκληρώθηκε το 1930 και τέθηκε σε λειτουργία στις 28 Ιουνίου 1931, φρουρούμενο με φροντίδα από τον κ. Ματθαίο Πετρούλια. Κατά τη Ναζιστική επιδρομή του Μαρτίου 1944 καταστράφηκε ολοσχερώς, όμως το 1955 ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων, ξαναπαίρνοντας τη σημερινή του μορφή χάρη στη νέα προσφορά της οικογένειας Ηλιόπουλου. Σήμερα στέκει ξανά στην κεντρική πλατεία των Καρυών, συμβολίζοντας την αντοχή και τη συλλογική μνήμη της κοινότητας.
Το Κοινοτικό Ωρολόγιο ή «Ρολόι» βρίσκεται στο ύψωμα που δεσπόζει στα δυτικά του οικισμού, σε μια προνομιακή θέση από την οποία ο επισκέπτης αποκτά μια πανοραμική θέα σχεδόν του συνόλου του χωριού, τον προπόδων του Πάρνωνα και του όγκου του Ταϋγέτου.
Από το 1926, με την ίδρυση του Α.Σ. «Ο Καρυάτης», και με σημαντικές χορηγίες (Σκιούρη, Λεβέντη κ.ά.) αποκτήθηκε και διαμορφώθηκε ο χώρος του γηπέδου ποδοσφαίρου, ενώ μέσα στη δεκαετία του 1950 ολοκληρώθηκαν κερκίδες 600 θεατών και αποδυτήρια (1958, επέκταση 1981). Το 1995 προστέθηκε ανοικτό γήπεδο μπάσκετ-βόλεϊ-τένις με 200 θέσεις, και την τελευταία δεκαετία, με υποστήριξη του Ιδρύματος Σκιούρη, του ΟΠΑΠ και των συμπατριωτών, ανακαινίστηκαν τα αποδυτήρια (2013) και εγκαταστάθηκαν προβολείς (2018), καθιστώντας το Αθλητικό Κέντρο σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο.
Ο κάτω οικισμός των Καρυών βρίσκεται μορφολογικά σε ράχη που σχηματίζει η πλαγία, από την οποία πήρε και το όνομα της η τοποθεσία. Ο Οικισμός έχει αυτόνομη πλατεία, η οποία αποτελεί και τη δεύτερη πλατεία του χωρίου, γνωστή και ως πλατεία Ράχης. Στην τοποθεσία αυτή υπάρχει το Δημοτικό Σχολείο Καρυών, ο Ι.Ν της Αγίας Παρασκευής, καθώς και η Πηγή του Σάκαλη που υδροδοτούσε τον κάτω οικισμό του χωριού τα παλαιότερα χρόνια.
Αποτελεί το κέντρο του κάτω οικισμού των Καρυών, βρίσκεται μορφολογικά σε ράχη και αποτελεί τη δεύτερη πλατεία των Καρυών. Εκεί κάθε χρόνο, στις 26 Ιουλίου, πραγματοποιείται πανηγύρι για τον εορτασμό της Αγίας Παρασκευής. Στον χώρο της πλατείας υπάρχει μια δημοτική βρύση με πόσιμο νερό καθώς και παγκάκια με ίσκιο για τους επισκέπτες. Στην πλατεία της Ράχης υπάρχει καφετέρια και ταβέρνα για τις ανάγκες εστίασης των κατοίκων, εκτός αυτών της κεντρικής πλατείας.
Το πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο των Καρυών, ανεγερμένο το 1933 με δωρεές της Αδελφότητας Αραχωβιτών του Εξωτερικού, υπέστη ζημιές από ανατίναξη το 1944 αλλά διατηρείται ακέραιο σε δύο επίπεδα δίπλα στην Παναγία, μέσα στο άλσος με την προτομή του Αθ. Ματάλα και το κοιμητήριο της Ράχης. Το 1970 προστέθηκε, χάρη σε κληροδοτήματα και πρωτοβουλίες τοπικών ευεργετών, η βιβλιοθήκη, και μέχρι σήμερα λειτουργεί αδιάκοπα ως διθέσιο σχολείο για τα παιδιά των Καρυών και των γύρω οικισμών.
Πρόκειται για πηγή που αποτελούσε μέχρι και τα μέσα του περασμένου αιώνα την αποκλειστική πηγή ύδατος για τον κάτω οικισμό (Ράχη). Κατασκευασμένη από πέτρα (αρχική κατασκευή 18ου αιώνα) και αποτελούμενη από δύο στοές, είναι ένα από τα ωραιότερα δείγματα αρχιτεκτονικής για κατασκευές αυτού είδους.
Το εντυπωσιακό Δάσος Καρυών, που εκτείνεται στο βορειοανατολικό τμήμα της κοινότητας, φιλοξενεί οξιές (με σπόρους από την τότε Ανατολική Ρωμυλία), καστανιές και καρυδιές, και αξιοποιείται από τον δήμο για καστανοκαλλιέργεια, μελισσοκομία και ξύλευση σε συνεργασία με το Δασαρχείο Σπάρτης· ο επισκέπτης μπορεί να το εξερευνήσει είτε μέσω του ασφαλτοστρωμένου δρόμου Καρυών–Αγίου Πέτρου, είτε από τον χωμάτινο δρόμο προς Ζυγό, είτε περπατώντας στα σηματοδοτημένα μονοπάτια Caryatides Trails.
02.
Το συγκρότημα των δύο κτιριών, ιδιοκτησίας του Συνδέσμου των Απανταχού Καρυατών από το 2006, προορίζεται για μικτή χρήση. Θα υπάρχουν καταστήματα προς ενοικίαση στο ισόγειο, ενώ στον όροφο θα φιλοξενηθεί ένα χώρος που θα αφηγείται την ιστορία του τόπου. Αυτό το χώρο τον ονομάζουμε «Κέντρο Μνήμης και Πολιτισμού Καρυών». Η όλη προσπάθεια έχει σκοπό να αναζωογονήσει το χωριό, να προάγει τον πολιτισμό, να διατηρήσει τη μνήμη, να ενισχύσει τους δεσμούς με τους Καρυάτες ανά τον κόσμο, αλλά και να ανοίξει ένα διάλογο επικοινωνίας ευρύτερο και υπερτοπικό.
Η βασική στρατηγική της πρότασης έχει ως εξής: Στο ισόγειο διατηρούνται τα δύο καταστήματα, ενώ WC και αποθήκες ενοποιούνται σε ένα κοινό τμήμα, απελευθερώνοντας το κεντρικό «κομβικό» σημείο των κτιρίων που μετατρέπεται σε φωτεινή αυλή με άμεση σύνδεση στην πλατεία. Το παλιό σιδηρουργείο ενώνεται με τη σκάλα του γωνιακού κτιρίου και γίνεται κύρια είσοδος της έκθεσης, ενώ η πρώην αστυνομία διατηρεί τις εισόδους και τη θέση της σκάλας. Στον όροφο διατηρείται η υφιστάμενη διάταξη και τα πρωτότυπα υλικά (μωσαϊκά), με την πρώην αστυνομία να φιλοξενεί τη βιβλιοθήκη μέσω ξεχωριστής πλατειακής εισόδου. Στο υπόγειο, ο χώρος προς την πλατεία παραμένει αποθήκη και ο απέναντι μετατρέπεται σε βοηθητική αίθουσα.
Ένα σημαντικό κεφάλαιο αφορά τις εξωτερικές όψεις και την αρχιτεκτονική κατεύθυνση του συγκροτήματος. Το γωνιακό κτίριο, το κτίριο της αστυνομίας και το κτίριο που βρίσκεται το μηχανουργείο είναι κατασκευές τριών διαφορετικών εποχών και ως εκ τούτου έχουν και διαφορετική αρχιτεκτονική γλώσσα. Επιλέξαμε τα τρία κτίρια να είναι απόλυτα διακριτά ως όγκοι και ως ύφος και να σέβονται την εποχή και το ιδίωμα που εκφράζουν, όπως άλλωστε προστάζουν και οι διεθνώς αποδεκτοί κανόνες διατήρησης.
Ιδιαίτερα πολύπλοκη ήταν η αποκατάσταση του γωνιακού κτιρίου, όπου η αρχική νεοκλασική γεωμετρία είχε υπονομευτεί από μεταγενέστερες παρεμβάσεις· η εισαγωγή της τυπικής νεοκλασικής διάρθρωσης (βάση–κορμός–στέψη) επανέφερε την αρμονία των ανοιγμάτων. Παράλληλα, για να τονιστεί η σημασία του εκθεσιακού χώρου, στα έξι παράθυρα του ορόφου αποτυπώθηκαν γραφιστικά οι κομές των Καρυάτιδων, δηλώνοντας τον δεσμό με το ιστορικό μνημείο και προϊδεάζοντας τον επισκέπτη για την πολιτιστική λειτουργία του κτιρίου.
Υπάρχουν τρεις σημαντικοί εσωτερικοί χώροι που χρειάζονται ειδική αναφορά. Καταρχάς είναι η είσοδος του Κέντρου που τοποθετείται στο χώρο του παλιού σιδηρουργείου. Ο χειρισμός είναι ενοποιητικός, λευκός και ουδέτερος, με φωτισμό πιο θεατρικό και δραματικό. Εκτός από είσοδος μπορεί να λειτουργήσει ως χώρος μαθημάτων, εκδηλώσεων, προβολών ή παραστάσεων. Τα ανοίγματα πίσω οδηγούν στην καινούρια αυλή και από εκεί κατευθείαν στην πλατεία του χωριού. Μπροστά τοποθετείται ξύλινη κατασκευή με σκαλοπάτια και πλατύσκαλο-σκηνή που ενοποιείται με την υπάρχουσα σκάλα η οποία οδηγεί στον όροφο.
Έπεται ο χώρος της αυλής που δημιουργεί ένα φίλτρο ιδιωτικότητας σε αυτά που συμβαίνουν μέσα στην είσοδο του Κέντρου Μνήμης και Πολιτισμού. Την ίδια στιγμή επιτυγχάνει να κάνει την σύνδεση με την πλατεία άμεση και τη ροή της κίνησης ανάμεσα στους δημόσιους χώρους απρόσκοπτη.
Τέλος προτείνουμε στον όροφο του κτιρίου της αστυνομίας τη δημιουργία ενός χώρου του Συνδέσμου για ανάγνωση στη βιβλιοθήκη του, για συζητήσεις ή για συνεδριάσεις. Είναι άξιο αναφοράς ότι το χωριό διαθέτει καταγεγραμμένη λέσχη ανάγνωσης, τον «Καρυοθραύστη» αλλά και Πολιτιστικό Σύλλογο. Η ύπαρξη οργανωμένων δομών στέγασης σαν αυτό το χώρο, βοηθάει, υπογραμμίζει και ενισχύει τέτοιες προσπάθειες.
Το επίκεντρο, ωστόσο της όλης προσπάθειας, είναι ο χώρος της έκθεσης και ο τρόπος που θα τον προσεγγίσουμε μουσειολογικά.
Συμπερασματικά είναι σημαντικό να τονιστεί πως βλέπουμε τα κτίρια όχι απλά σαν κελύφη για να καλύψουμε λειτουργικές ανάγκες, αλλά σαν αποτυμώματα της εξέλιξης του χωριού. Σεβόμαστε την ιστορία τους και την αρχιτεκτονική τους γλώσσα και τα χειριζόμαστε με τέτοιο τρόπο που να τιμούμε τις αρχικές τους προθέσεις.
Ο χώρος έκθεσης που θα φιλοξενηθεί στο κτίριο του Συνδέσμου θέλουμε να γίνει αναφορά για τους ανθρώπους του χωριού. Θέλουμε να γίνει σύμβολο μνήμης και σύνδεσης για τους Καρυάτες που έφυγαν από τον τόπο τους και ζουν στο εξωτερικό αλλά και αφορμή ανακάλυψης για τις νέες γενιές που μεγαλώνουν στην Αμερική, τον Καναδά ή την Αυστραλία και για τις οποίες οι Καρυές είναι μια αφήγηση των γονιών ή των παππούδων τους. Και τέλος θέλουμε οι Καρυές να συνεχίσουν να γίνονται γνωστές σε όλη την Ελλάδα και παραπέρα, για το μοναδικό πράγμα που αντιστέκεται στο ισοπεδωτικό πέρασμα του χρόνου και αυτό είναι η μνήμη και ο πολιτισμός.
Η έκθεση του Κέντρου Μνήμης και Πολιτισμού Καρυών σχεδιάζεται ως ένα βιωματικό ταξίδι στην ταυτότητα του τόπου: από τη συλλογική μυθολογία των Καρυάτιδων και την αδιάλειπτη ιστορική παρουσία του χωριού, έως τις προσωπικές αφηγήσεις της μετανάστευσης και των αδελφοτήτων. Έχοντας ως έμπνευση τις σύγχρονες μουσειολογικές τάσεις, όπως το «Μουσείο της Αθωότητας» του Ορχάν Παμούκ, μετατρέπουμε κάθε δωμάτιο σε ξεχωριστό κεφάλαιο ενός βιβλίου μνήμης: χρωματισμένο, αφηγηματικό και ταυτόχρονα ανοιχτό σε προσωπικές αναγνώσεις. Μέσα σε επτά θεματικά διαμορφωμένους χώρους, ο επισκέπτης καλείται να βιώσει την ιστορία των Καρυών όχι ως μια απρόσωπη καταγραφή, αλλά ως ένα ζωντανό αφήγημα που ενώνει εθνικές μνήμες και ατομικές εμπειρίες.
Όλοι μας έχουμε κάποια προσωπική εμπειρία από μουσεία πολλών ειδών, είτε αυτά είναι αρχαιολογικά, λαογραφικά, εθνικά, πινακοθήκες ή ιδιωτικές συλλογές. Κάθε έκθεση διαφέρει τόσο λόγω είδους όσο και λόγω φιλοσοφίας. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια μεγάλη συζήτηση διεθνώς για το μέλλον των μουσείων και τη σύνδεση τους με το πλατύ κοινό. Πώς δηλαδή από γενικές και απρόσωπες ιστορικές καταγραφές μπορούν να μετατραπούν σε βιωματικές εμπειρίες που αποδίδουν προσωπικό νόημα στον επισκέπτη. Ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας Ορχάν Παμούκ έχει συμβάλλει με τον πιο καθοριστικό τρόπο σε αυτό το διάλογο, αφού μετουσίωσε ένα από τα βιβλία του, «Το Μουσείο της Αθωότητας», σε ένα υπαρκτό βιωματικό μουσείο. Η ευαισθησία με την οποία ο Παμούκ αντιλαμβάνεται το σύγχρονο μουσείο είναι ένας οδηγός για εκθέσεις και αφηγήσεις σας αυτές που ορματιζόμαστε για το Κέντρο Μνήμης και Πολιτισμού Καρυών. Όπως λέει και ο συγγραφέας στο μανιφέστο του, το μουσείο της εποχής μας καλείται να διαβάσει την ιστορία με άλλο τρόπο. Η επική μυθολογία των εθνών μετατρέπεται σε προσωπικό βιωματικό μυθιστόρημα. Η αναπαράσταση γίνεται έκφραση, το μνημειώδες οικείο, η ιστορία γίνεται αφήγημα, από τα έθνη πάμε στα άτομα και από τις ομάδες στα πρόσωπα. Αποτέλεσμα αυτής της ανάγνωσης είναι τα μεγάλα και ακριβά μουσεία του παρελθόντος να δίνουν τη θέση τους σε πιο προσωπικά μικρά και φθηνά μουσεία. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Παμούκ το μέλλον των μουσείων είναι τα ίδια μας τα σπίτια.
Κοιτώντας και μεις το δικό μας σπίτι, τις Καρυές, αναζητήσαμε τις δικές μας ιστορίες και τα δικά μας αφηγήματα. Και πράγματι κάποιοι πρόγονοι μας, σε εποχές πολύ δυσκολότερες και με μέσα δραματικά πιο περιορισμένα από σήμερα, ξόδεψαν χρόνο και κόπο για να καταγράψουν με εντυπωσιακό τρόπο την ιστορία και τα έθιμα του χωριού. Όπως ο Ορχάν Παμούκ ξεκίνησε με ένα βιβλίο έτσι και μεις επιλέξαμε σαν οδηγό ένα ιστορικό εκδοτικό έργο, τα Καρυάτικα. Πρόκειται για έκδοση του 1950 της αδελφότητας της Γκαστόνιας και σε επιμέλεια Παρασκευά και Γιάννη Μεϊντάνη.
Όπως αναφέρθηκε η έκθεση φιλοξενείται στην παλιά κατοικία του ορόφου. Διατηρούμε τα δωμάτια ακριβώς όπως ήταν και οργανώνουμε την έκθεση ως εξής: Κάθε δωμάτιο εκπροσωπεί ενα ξεχωριστό κεφάλαιο του βιβλίου. Το πρώτο δωμάτιο αναφέρεται στο αφήγημα της έκθεσης, για την ιδέα δηλαδή ότι η έκθεση στηρίζεται στις πληροφορίες, τις ιστορίες και τους μύθους των Καρυών όπως αυτοί έχουν καταγραφεί σε πλήθος συγγραμάτων. Το δεύτερο δωμάτιο μιλάει για την ονομασία των Καρυών και το πώς αυτές σχετίζονται ιστορικά με τις παγκοσμίως αναγνωρίσιμες μορφές των Καρυάτιδων. Το τρίτο και το τέταρτο δωμάτιο αφηγούνται τη συνεχή και αδιάλειπτη ιστορική παρουσία του χωριού από τα αρχαία χρόνια. Το πέμπτο και το έκτο δωμάτιο καταγράφουν στοιχεία της τοπογραφίας και της λαογραφίας του χωριού. Και τέλος η έκθεση ολοκληρώνεται στο έβδομο δωμάτιο που αναφέρεται στη μετανάστευση και τις αδελφοτήτες ανά τον κόσμο.
Το κάθε κεφάλαιο και η αντίστοιχη βιωματική εμπειρία υπογραμμίζεται από ένα κυρίαρχο χρώμα σε κάθε δωμάτιο βάσει του οποίου στήνονται τα επιμέρους εκθέματα με αισθητική και γραφιστική συνέπεια. Επίσης κάθε αίθουσα αφιερώνεται, και δυνητικά χορηγείται, από τις διάφορες ενώσεις των Αραχωβιτών. Ο αριθμός και το ιστορικό βάθος αυτών των ενώσεων είναι άλλο ένα στοιχείο που υπογραμμίζει στον επισκέπτη το επίπεδο οργάνωσης και τους ισχυρούς δεσμούς που διατηρούν οι άνθρωποι των Καρυών.
Πρόκειται για την αίθουσα – εκκίνηση μέσα στην οποία θα υπάρχουν σε φυσική μορφή όλες οι εκδόσεις που προέρχονται από τις Καρυές ή έχουν σημαντικές αναφορές για το χωριό. Βασικός κορμός θα αποτελούν η «Χρυσή Βίβλος Καρυών» του 1927, το «Πανηγυρικό Λεύκωμα Αδελφότητος», το «Καρυαί Λακεδαίμονος» του Κώστα Πίτσιου και τα «Καρυάτικα» Α και Β. Επίσης θεωρούμε σημαντική την παρουσία των αναφορών του Ξενοφώντα, του Παυσανία και άλλων αρχαίων ιστορικών και περιηγητών, καθώς και της εφημερίδας «Καρυές» που επί χρόνια καταγράφει τις ειδήσεις της ευρύτερης περιοχής.
Η αίθουσα αυτή στόχο έχει να επιβεβαιώσει στον επισκέπτη το γεγονός ότι το χωριό αποτελεί σημείο ιστορικής αναφοράς παγκόσμια γνωστό. Οι Καρυές έχουν καταγραφεί στο συλλογικό υποσυνείδητο ως τόπος που έλκουν την καταγωγή τους οι Καρυάτιδες, ένα στοιχείο τέχνης και αρχιτεκτονικής που πρωτοεμφανίζεται στο μνημείο των Δελφών, φτάνει στο απόγειο στο μνημείο του Ερεχθείου και απαντάται έκτοτε σε πλήθος κτιρίων και μορφών σε όλο τον κόσμο. Θεωρούμε σημαντική και την άμεση σύνδεση αυτής της προσπάθειας με το ίδιο το Μουσείο της Ακρόπολης, που φιλοξενεί τα πρωτότυπα αγάλματα.
Το βασικό μήνυμα για τον επισκέπτη της έκθεσης είναι ότι οι Καρυές είναι ένας τόπος που έχει συνεχή ανθρώπινη και ιστορική παρουσία από τα αρχαϊκά χρόνια. Οι ρίζες αυτής της ιστορίας φτάνουν στο βάθος του χρόνου, όπως άλλωστε και τα υπεραιωνόβια πλατάνια της Παναγίας, που ο μύθος λέει ότι τα φύτεψε ο Μενέλαος. Βλέπουμε λοιπόν την ιστορία ως έναν πλάτανο, τα κλαδιά του οποίου αποτελούν τα ξεχωριστά κεφάλαια των ιστορικών περιόδων, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας και ως τέτοιο βίωμα θέλουμε να το αντιληφθεί ο επισκέπτης.
Για την αίθουσα αυτή αναζητήσαμε αναφορές στις απαρχές των μουσείων στην Αναγέννηση και τις λεγόμενες «Συλλογές Περιέργων Αντικειμένων». Κάπως έτσι φανταζόμαστε και το δωμάτιο αυτό, ως πολυάριθμες προθήκες που θα πλημμυρίσουν από εικόνες του Πάρνωνα, των μνημείων και των γειτονιών αλλά και από στοιχεία παράδοσης, αντικείμενα λαϊκής τέχνης, ενδυμασίες, παροιμίες και ήχους παραδοσιακών τραγουδιών. Μία ολιστική αίσθηση του τόπου και των εθίμων.
Η τελευταία αίθουσα έχει συνάμα μια πικρή και μια ευχάριστη γεύση. Πικρή, γιατί αναφέρεται στο νόστο και τον ξεριζωμό των προγόνων που αναζήτησαν καλύτερη τύχη σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Αλλά και ευχάριστη γιατί αυτοί οι άνθρωποι εκτός του ότι πέτυχαν σε προσωπικό επίπεδο, δεν ξέχασαν τον τόπο καταγωγής, αλλά διατήρησαν τη μνήμη, οργάνωθηκαν, δημιούργησαν δομές και αδελφότητες, βοήθησαν έμπρακτα τον τόπο τους όποτε υπήρξε ανάγκη και τελικά το δικό τους παράδειγμα ήταν εκείνο που υπογράμμισε ότι η πατρίδα μπορεί να είναι μεν μια έννοια χωρική αλλά είναι πρωτίστως μια έννοια πνευματική.
03.
Οι Καρυές διαθέτουν ένα σύγχρονο και σηματοδοτημένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών, μέσω της συντήρησης και ανάδειξης των παλιών μονοπατιών του χωριού. Με τις σηματοδοτημένες πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές που δημιούργησε η εξειδικευμένη στην Ελλάδα TERRAIN Maps & Travel guides, στο δυτικό μέρος του βουνού και γύρω από τις Καρυές, ο πανέμορφος και καταπράσινος Πάρνωνας αποτελεί έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για αθλητικό τουρισμό αναψυχής στην Ελλάδα. Η δημιουργία του Δικτύου Μονοπατιών Caryatides Trails χρηματοδοτήθηκε από χρηματικούς πόρους του «Καταπιστεύματος Παναγιώτη Κερχουλά».
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαδρομές, καθώς και χρήσιμες συμβουλές για την πεζοπορία στην περιοχή, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα caryatidestrails.com.
Μια απολαυστική και ξεκούραστη σηματοδοτημένη πεζοπορική διαδρομή αναψυχής και γνωριμίας με ένα από τα ομορφότερα χωριά του Πάρνωνα. Δεν έχει σημαντικές υψομετρικές διαφορές και το μήκος της, 4,8 χιλιομέτρων, είναι όσο χρειάζεται για μια ολοκληρωμένη και χορταστική πεζοπορία, κατά την οποία θα γνωρίσετε τις γειτονιές του χωριού με τα όμορφα πέτρινα σπίτια και τις λουλουδιασμένες αυλές, το μνημείο των Καρυάτιδων, το παλιό ρολόι, το πέτρινο δημοτικό σχολείο, τον παλιό ναό της Αγίας Παρασκευής, την παλιά πέτρινη βρύση του χωριού στου Σάκαλη, το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου στην κορυφή του πευκοσκεπασμένου λόφου, θα περάσετε δίπλα από κτήματα με καρυδιές και κερασιές, και στο τέλος θα καταλήξετε στην όμορφη πλακοστρωμένη πλατεία του χωριού με τις θαυμάσιες ταβέρνες και τα καφέ.
Μια πολύ όμορφη και ξεκούραστη πεζοπορική διαδρομή μήκους 7,4 χιλιομέτρων, με συνολική υψομετρική διαφορά (ανάβαση) μόλις 227 μέτρα. Ακολουθώντας τα παλιά μονοπάτια ανάμεσα στις πέτρινες πεζούλες των κτημάτων που κάποτε ήταν όλα καλλιεργημένα χωράφια και σήμερα είναι βοσκότοποι, το Μονοπάτι των Βοσκών διασχίζει ένα λοφώδες τοπίο σκεπάσμενο με πουρνάρια και πανέμορφες γκορτσιές (άγριες αχλαδιές) που κάθε άνοιξη μετατρέπονται σε μια έκρηξη από λευκά άνθη, ανάμεσα στα εκατομμύρια πολύχρωμα αγριολούλουδα που σκεπάζουν τα παλιά λιβάδια. Στη δυτική άκρη της διαδρομής θα συναντήσετε τη βρύση Σκαφίδια με το κρυστάλλινο δροσερό νερό και τις καρυδιές που κάθε φθινόπωρο είναι φορτωμένες με νοστιμότατα καρύδια. Από τη βρύση μέχρι τις δυτικές παρυφές του χωριού, το Μονοπάτι των Βοσκών ακολουθεί την κοίτη του ποταμού Δειρού με τα πλατάνια και την πυκνή βλάστηση, και λίγο πριν το χωριό ανηφορίζει και πάλι στο λόφο και καταλήγει στην επάνω γειτονιά όπου έχετε την ευκαιρία να επισκεφθείτε το μνημείο των Καρυάτιδων και να απολαύσετε τη θέα από ψηλά.
Είναι ο παλαιότερος "δρόμος" που θυμούνται οι γέροι του χωριού, εδώ στις Καρυές Λακωνίας, στον Πάρνωνα. Ξεκινάει από τη δυτική άκρη του χωριού και καταλήγει στην περιοχή Αγορά, όπου η παράδοση λέει ότι γινόταν μεγάλη εμποροπανήγυρη ήδη από τα χρόνια της αρχαιότητας. Η διαδρομή συνεχίζει προς τα βόρεια σε αγροτικό δρόμο, μπαίνει μέσα στο ελατόδασος, και από εκεί συνεχίζει προς τα νότια, δίπλα στα παλιά χωράφια. Στη συνέχεια το μονοπάτι που διασχίζει τον ορεινό βοσκότοπο και σας φέρνει στα Δέντρα Κάκαρη, μια εντυπωσιακή συστάδα από μεγάλες γέρικες βελανιδιές. Στο τέλος της πεζοπορίας θα περάσετε από το ναό της Παναγίας (1900) όπου υπάρχει πηγή με δροσερό νερό και τρία υπεραιωνόβια πλατάνια, τα Πλατάνια του Μενελάου, που έχουν ηλικία άνω των 2500 ετών. Στην περιοχή αυτή εικάζεται ότι βρισκόταν το υπαίθριο ιερό της θεάς Αρτέμιδος, όπου γινόταν ο τελετουργικός χορός των Καρυάτιδων, των λυγερόκορμων κοριτσιών του αρχαίου οικισμού που ενέπνευσαν τους γλύπτες της αρχαίας Ελλάδας για να δημιουργήσουν τα περίφημα αγάλματα του Ερεχθείου της Ακρόπολης.
Το Μονοπάτι του Νερού, μήκους 4,4 χλμ με 1 ώρα και 45 λεπτά περπάτημα, είναι μια θαυμάσια επιλογή για μια βόλτα στη φύση, σε μια από τις πιο δροσερές γωνιές των Καρυών, στον πανέμορφο Πάρνωνα. Το μονοπάτι ξεκινάει από το Κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου και για 1.400 μέτρα ακολουθεί το παλιό τσιμεντένιο αυλάκι που έφερνε νερό στα χωράφια βόρεια από το χωριό. Από τη λιμνοδεξαμενή, που οι ντόπιοι την ξέρουν με το όνομα Λίμνη, μπορείτε να γυρίσετε στο χωριό ακολουθώντας αντίστροφα το ίδιο μονοπάτι, ή να ολοκληρώσετε την κυκλική διαδρομή ακουλουθώντας το δασικό δρόμο με τη σήμανση 4 προς τα ανατολικά και μετά προς τα νότια.
Το μονοπάτι αυτό έχει μήκος 9,5 χλμ. και τη συνολική ανάβαση των 465 μέτρων, είναι μια διαδρομή σχετικά ξεκούραστη και χωρίς δύσκολα σημεία, στη σκιά του δάσους. Η πεζοπορία γίνεται κυρίως σε δασικούς δρόμους, αλλά και σε ένα τμήμα παλιού μονοπατιού που περνάει από εγκαταλειμμένα κτήματα και ερειπωμένες αγροικίες. Νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, έχετε πολλές πιθανότητες να δείτε αγριογούρουνα, αλεπούδες, λαγούς ή κάποιο πανέμορφο ζαρκάδι.
Το Μονοπάτι της Καστανιάς προσφέρει στους δυνατούς πεζοπόρους 9,7 χιλιόμετρα εξερεύνησης στο πυκνό δάσος με καστανιές, βελανιδιές, πλατάνια, έλατα τα μαυρόπευκα στις πλαγιές του Πάρνωνα ανατολικά από το χωριό. Έχει συνολική υψομετρική διαφορά των 650 μέτρων, αλλά αποζημιώνει με τα εκπληκτικά τοπία της, τις ανέγγιχτες ρεματιές με τις παλιές βρύσες και τους καταρράκτες, και βέβαια τις πανέμορφες καστανιές που υπάρχουν παντού.
Ένα χρήσιμο σκέλος για όσους θέλουν να συνδυάσουν ένα τμήμα της Διαδρομής 6 με ένα τμήμα της Διαδρομής 7. Σημείο προσοχής: ο δασικός δρόμος, στο σημείο που διασταυρώνεται με το ρέμα του Αη Γιώργη, έχει κατολισθήσει και θέλει προσοχή για να περάσετε απέναντι.
Η έβδομη και τελευταία πεζοπορική διαδρομή του δικτύου Caryatides Trails έχει μήκος 5,8 χιλιόμετρα είναι μέσα στο πιο όμορφο και πιο πυκνό δρυοδάσος. Με μόλις 350 μ. υψομετρική διαφορά (ανάβαση), αυτή η διαδρομή δεν θα σας κουράσει και θα μπορέσετε να την ολοκληρώσετε άνετα σε λιγότερο από 3 ώρες. Θα δείτε και πολλές καστανιές, καρυδιές, έλατα και άλλα δέντρα, ανάμεσά τους και τη βασίλισσα του δάσους, την περίφημη βελανιδιά του Αη Θανάση, που είναι σύμφωνα με την παράδοση η μητέρα όλων των βελανιδιών που σκεπάζουν σήμερα τον Πάρνωνα.
Οι Καρυές αποτελούν το ιδανικό ορμητήριο για δραστηριότητες και αποδράσεις στον Πάρνωνα και όχι μόνο, άλλωστε από τις Καρυές διέρχεται το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Το μονοπάτι αυτό ξεκινά από τα Πυρήναια Όρη, εισέρχεται βόρεια στην Ελλάδα από τη Φλώρινα και τερματίζει στο Ζάκρο της Κρήτης. Πολλοί λάτρεις της φύσης, της ορειβασίας και του περπατήματος, διέρχονται από τις Καρυές ακολουθώντας την πορεία του μονοπατιού, απολαμβάνοντας τις ομορφιές της φύσης και τις εναλλαγές των χρωμάτων.
04.
Σε αυτήν την ενότητα συγκεντρώνουμε το μοναδικό εκκλησιαστικό μνημειακό πλούτο του χωριού μας. Με οδηγό την παράδοση και τον σεβασμό στην ιστορία, θα ανακαλύψετε τους ναούς του άνω και του κάτω οικισμού καθώς και τους μικρότερους, αλλά εξίσου πολύτιμους, εξωχωριανούς ναούς που φιλοξενούνται στα πέριξ της κοινότητας. Κάθε ναός αφηγείται μια ιστορία ευεργετών, τοπικών τεχνιτών και πιστών, που με αφοσίωση και θρησκευτικό ζήλο ανέδειξαν την καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική ομορφιά των Καρυών. Στο πρώτο πλαίσιο θα βρείτε όλους τους ναούς του άνω και του κάτω οικισμού, και αμέσως από κάτω, τους εξωχωριανούς ναούς εκτός οικισμού που περιβάλλουν το χωριό. Περιηγηθείτε στα πλαίσια, κάντε κλικ στο καθένα για να δείτε αναλυτικές πληροφορίες, και ανακαλύψτε την πλούσια εκκλησιαστική κληρονομιά του τόπου μας!
05.
Ένα εκτενές δίκτυο δασικών δρόμων και μονοπατιών στις βουνοπλαγιές γύρω από το χωριό, αποτελούν τον ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της ποδηλασίας βουνού! Χάρη στο εξαιρετικό αυτό περιβάλλον, καθώς και στο εύρος επιλογών των διαδρομών, στις Καρυές διεξάγονται αγώνες του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος ορεινής ποδηλασίας (MTB) καθώς και διεθνείς αγώνες ΜΤΒ. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν 4 σηματοδοτημένες ποδηλατικές διαδρομές, συνολικού μήκους 52 χιλιομέτρων, όλων των βαθμών δυσκολίας, που θα ικανοποιήσουν από τον απλό ερασιτέχνη ποδηλάτη μέχρι τους ποδηλάτες αγωνιστικής ορεινής ποδηλασίας. Οι διαδρομές είναι πλήρως σηματοδοτημένες και διασχίζουν πανέμορφες διαδρομές μέσα στο δάσος του Πάρνωνα. Η σηματοδότηση του Δικτύου Ποδηλατικών διαδρομών χρηματοδοτήθηκε από πόρους του «Καταπιστεύματος Παναγιώτη Κερχουλα».
Στην κεντρική πλατεία του χωριού υπάρχει πλήρως ενημερωμένος χάρτη των τεσσάρων ποδηλατικών διαδρομών που ξεκινούν από τις Καρυές και παρακάτω θα βρείτε τους σχετικούς χάρτες και τα γραφήματα.
Για πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις ποδηλατικές διαδρομές, καθώς και το υψομετρικό διαγράμμα κάθε διαδρομής, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα caryatidestrails.com.
Με 9,3 χιλιόμετρα μήκος και με υψομετρική διαφορά (ανάβαση) μόλις 394 μέτρα, η σηματοδοτημένη Ποδηλατική Διαδρομή 1 είναι μια σχετικά εύκολη διαδρομή, κατάλληλη για όλους τους ποδηλάτες. Η αφετηρία της διαδρομής είναι στην κεντρική πλατεία των Καρυών, και το πρώτο σκέλος της (περίπου 4,2 χλμ) είναι σε άσφαλτο με ήπια ανηφορική κλίση (ουσιαστικά, όλη η ανάβαση είναι σε αυτό το σκέλος). Από την κεντρική πλατεία λοιπόν, και ακολουθώντας τη σήμανση με την αρίθμηση 1, στρίβετε δεξιά και ακολουθείτε τον κεντρικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Αγιο Πέτρο. Μετά από 500 μέτρα φτάνετε στο ξωκλήσι της Παναγιάς και την ομώνυμη πηγή όπου θα γεμίσετε το παγούρι σας με δροσερό νερό. Στα 4,2 χλμ αφήνετε την άσφαλτο και στρίβετε δεξιά στον στενό δασικό δρόμο, όπου θα απολαύσετε μια ξεκούραστη και μαγευτική ποδηλασία μέσα από το πυκνό δάσος με τις καστανιές και τις βελανιδιές, κατηφορίζοντας ομαλά μέχρι να επιστρέψετε στις Καρυές.
Για τους πιο απαιτητικούς ποδηλάτες, η ποδηλατική Διαδρομή 2 μήκους 16 χιλιομέτρων είναι μια μαγευτική εμπειρία. Τα περισσότερα χιλιόμετρα είναι σε δασικούς δρόμους μέσα στο βελανιδόδασος και το καστανόδασος που σκεπάζει τις πλαγιές του Πάρνωνα ανατολικά από το χωριό. Η υψομετρική διαφορά (ανάβαση) των 866 μέτρων είναι ομαλά "μοιρασμένη" κυρίως στο πρώτο μισό σκέλος της διαδρομής και δεν κουράζει τον ποδηλάτη.
Η ιδανική διαδρομή για όλη την οικογένεια, για αρχάριους που θέλουν να γνωρίσουν την ομορφιά του ΜΤΒ, για απροπόνητους που θέλουν να ξεσκουριάσουν. Είναι μόλις 4,9 χιλιόμετρα και έχει μικρή υψομετρική διαφορά (ανάβαση 245 μέτρα), αλλά είναι μια "καθαρόαιμη" μίνι διαδρομή ορεινής ποδηλασίας αφού είναι σχεδόν όλη σε δασικούς δρόμους που διασχίζουν ένα από τα ομορφότερα δάση ακριβώς δίπλα στο χωριό.
Η κυκλική Ποδηλατική Διαδρομή 4 είναι ιδιαίτερα απαιτητική, μέσα από τοπία με μαγευτική θέα και μέσα από τα ομορφότερα δάση του Πάρνωνα. Το συνολικό μήκος της είναι 21,7 χιλιόμετρα, και η συνολική υψομετρική διαφορά (ανάβαση) είναι 887 μέτρα.
